Elfstedentocht per camper

De Elfstedentocht blijft een magische klank houden. Op de schaats de ca. 200 kilometer tussen de elf Friese steden afleggen zit er niet in maar www.frieslandholland.nl geeft een kaart uit met de route voor auto’s en campers. In de zomer van 2016 rijden we in enkele tochten de 250 kilometer die deze route telt. 

Route Elfstedentocht op de schaats

We komen uit de randstad en rijden via de Afsluitdijk Friesland in. 

We beginnen onze tocht daarom niet in Leeuwarden maar in Bolsward. Op de gratis kaart met de route staat heel behulpzaam een lijst van 50 campings en camperplaatsen langs de route. Wij hebben de verschillende overzichtskaarten en brochures verzameld bij VVV's en campings maar je kunt ze ook van te voren bestellen bij  frieslandhollandwebshop.nl/

Wij vinden overnachtingsplaatsen vooral via www.campercontact.nl en via een gidsje met kleine boerencampings van VeKaBo. 


Dag 1 

Bolsward (stad 8)

Na onze rit vanaf huis en een koffiestop op de Afsluitdijk, zijn we rond de middag op SVR-camping  Half-Hichtum .campercontact.com/12576/.aan de rand van Bolsward. Een eenvoudige maar prima camping, waar we ouderwets in een weide staan. Vanaf de camping loop je in een kwartiertje naar het centrum van Bolsward. 

Het is nu niet meer te geloven maar Bolsward heeft tot ca. 1200 een open verbinding met de Zuiderzee en de stad zou ook lid geweest zijn van het Duitse Hanzeverbond. Hoe dan ook, moet Bolsward vroeger een rijke stad geweest zijn, getuige de vele fraaie huizen en vooral het schitterende stadhuis.

Bolsward Stadhuis

Bolsward Martinikerk

Ook de enorme kerk, de Martinikerk, mag er zijn. Een naam, die we trouwens in meer Friese steden zullen tegen komen. Bolsward heeft verder fraaie grachten met leuke winkels en terrassen. Wij houden niet zo van Beerenburg, dus een bezoek aan het bezoekerscentrum van Sonnema Berrenburg laten we aan ons voorbij gaan. Al met al brengen we met plezier enige uren in deze oude Friese stad door en zitten we aan het einde van de middag nog lekker buiten in het gras voor de camper.

Overnacht: campercontact.com/no.12576 Camping Half Hichtum. GPS: N 53.07377, E 5.52253 

Dag 2 

Harlingen (stad 9) 

De volgende morgen rijden we in een goed half uur de ca. 20 kilometer naar Harlingen. We houden de aanbevolen route aan en die brengt ons door stille plaatsje als Arum en Kimswerd. Plaatsjes als uit een fotoboek, zoals we ze langs deze hele route zullen tegen komen. Verzorgde, oude huizen, soms keienstraatjes, een kerktorentje, dat tussen de bomen opduikt. Het beroemde lied Het Dorp van Wim Sonneveld komt vanzelf bij ons op. 

Elfstedentocht, dorp in Friesland

Elfstedentocht, verzorgde, oude huizen langs de route

Parkeren: In Harlingen is niet ver van het centrum een camperplaats. campercontact.com/ no. 14101
Wij zoeken en vinden voor ons bezoek echter een parkeerplaats aan de haven. 

Ook Harlingen kent een centrum met eeuwenoude huizen, leuke winkels en gezellige restaurants.  We zien heel wat statige panden, mooie gevels en historische pakhuizen. Veel ervan zijn nu in gebruik als winkel of restaurant. 

Tip: Bij de VVV  aan de Grote Bredeplaats 12 is een stadswandeling verkrijgbaar. 

Harlingen

Harlingen, binnenhaven

Er is een mooie binnenhaven met oude schepen, een buitenhaven met moderne vissersschepen en de aanlegplaatsen voor de veerboten naar Vlieland en Terschelling. 

Het leukst vinden wij de werf, annex werkplaats, waar vrijwilligers bouwen van een replica van het schip, waarmee Willem Barendsz eind zestiende eeuw een vaarweg zocht naar Indië en noodgedwongen moest overwinteren op Nova Zembla. 

In het kleine bezoekerscentrum geven vrijwilligers een toelichting op de expeditie van Willem Barentz,  die de tocht ondernam  om via de Noordelijke route  een vaarweg naar Indië te vinden.  Het schip haalde het niet en de bemanning moest overwinteren op Nova Zembla, in het Behouden Huys. Van de 17 bemanningsleden zijn er slechts 12 teruggekeerd. Ook Willem Barentz zelf heeft de barre tocht niet overleefd.

Onder leiding van bouwmeester Gerald de Weert  bouwen veelal gepensioneerde vrijwilligers nu het schip na. Dit gebeurt zoveel  als mogelijk  is volgens de bouwwijze van toen.  Een enorme klus, ook omdat er geen tekeningen van het originele schip bestaan en de bouwmeester dus moet afgaan op schilderijen en gegevens uit de dagboeken van de expeditie.  Bewonderenswaardig is dat ondanks dat gemis aan oorspronkelijke bouwtekeningen,  maar dankzij de inzet van bouwmeester en vrijwilligers, het schip in aanbouw een authentieke vorm en maatvoering krijgt.

Harlingen, bouw replica Willem Barendsz

Het leuke is, dat je gratis op het schip mag kijken en kunt zien hoe het in elkaar zit. De vrijwillige werklieden aan boord vertellen met passie over de balken, spanten, knieën en dekplanken, waarmee het schip wordt gebouwd.  . De bedoeling is dat het schip klaar is met  Sail 2018. Al met al is dit bezoek een aanrader, vinden wij. 

Tip: Op donderdagen in juli en augustus is het Zomermarkt. 

Tip: Nog weer weten over Harlingen? Vakanataseren deed de stadswandeling in Harlingen en bezocht ook de bouwplaats van Willem Barentz en schreef er een uitgebreid artikel over. 

Franeker (stad 10) 

Via de N390 is het zo’n 13 kilometer en 20 minuten rijden naar Franeker. Door wegwerkzaamheden is het centrum moeilijk bereikbaar; we parkeren de camper bij een bedrijf aan de Stationsweg en wandelen over een voetgangersbrug naar het centrum. 

Ook Franeker is een prachtig oud stadje. Behalve de oude panden, zijn hier de blikvangers het monumentale stadhuis en het nog altijd werkende planetarium van Eise Eisinga. 

Franeker Stadhuis

Franeker was tot half de 19e eeuw een universiteitsstad, jarenlang zelfs – naast Leiden – de enige stad in Nederland met een universiteit. Eise Eisinga heeft er in deeltijd lessen gevolgd. Daarna bouwde deze wolkammer in zo’n zeven jaar in zijn huiskamer een planetarium. 

Franeker, Planetarium Eise Eisinga

Raderwerk van planetarium Eise Eisinga in Franeker

Franeker, huisje Eise Eisinga

Het hele stelsel van planeten werkt nog steeds via een ingenieus raderwerk op de zolder. Inmiddels is er naast het originele woonhuis een museumpje, dat van alles vertelt over sterrenkunde maar het leukst is natuurlijk het planetarium zelf. Via een film wordt verder het nodige verteld over het leven van Eise Eisinga. We brengen er met plezier enige uren door.

Na Franeker wacht de schaatsers van de Elfstedentocht ‘De hel van het Noorden’ : via St. Annaparochie naar Bartlehiem en dan door naar Dokkum. 
De camperroute gaat via Sint Annaparochie naar Hallum en Marrum. Bij Marrum vinden we een overnachtingsplek. 

Overnacht: Bij Recreatiebedrijf Seedykstertoer.nl.  campercontact.com/no. 22497   N 53.32942, E 5.77208 Dit is een oude melkveeboerderij, vlak achter de Zeedijk van de Waddenzee Er is een kleine camping bij. De eigenaar organiseert regelmatig ook tochten over het wad. 

Dag 3 

De volgende morgen gaat de route verder door het hoge Noorden. We rijden door Ferwert en Holwerd naar Dokkum, een rit van een goede 20 kilometer. Hard gaat het allemaal niet, over de smalle weg, die langs de dijk voert. We doen er zo’n drie kwartier over.  

Friesland buitendijks. met Waddenzee in de verte

Dokkum (stad 11) 

Parkeren: In Dokkum parkeren we vlakbij de officiële camperplaats .campercontact.com/no. 47571. Deze camperplaats ligt prachtig aan het water, met zicht op de oude molen en het Bolwerk. 

Vanaf de camperplaats wandelen we naar het centrum. We komen dan langs de bolwerken, die de oude vestingstad Dokkum omringen. Op deze stadswallen staan ook de windmolens van de stad. 

Dokkum is tijdens de echte Elfstedentocht het keerpunt. Schaatsers komen vanaf Bartlehiem over de Dokkumer Ee naar Dokkum en moeten na de stempelpost hetzelfde stuk weer terug. 

Dokkum, keerpunt in de Elfstedentocht

Dokkum

Dokkum

Net als de andere Friese steden heeft ook Dokkum een historische binnenstad met de nodige monumenten. De stad is verder bekend van de Beerenburg, ze maken er hier Dokkumer koffie mee (de eigen variant van Irish Coffee). En we kennen Dokkum van de geschiedenisles: in 754 werd Bonifatius bij Dokkum vermoord. Veel van Bonifatius is er is de stad niet terug te vinden. Wel is er een Bonifatiuskerk, net zoals er een Martinuskerk is.

We wandelen een uurtje langs de winkels in het gezellige centrum en drinken er koffie op een terras met zicht op het water. Wel jammer dat de plaatselijke specialiteit, Oranjekoek, deze morgen is uitverkocht. 

We wandelen terug naar de camper en rijden door naar Leeuwarden, het officiële begin- en eindpunt van de Elfstedentocht. Onze route van circa 30 kilometer voert via Burdaard, Bartlehiem en Wymar naar Leeuwarden. 

Onderweg zoeken we het beroemde bruggetje van Bartlehiem. We zijn er voorbij voor we er erg in hebben. Bartlehiem is niet veel meer dan een handvol huizen en keren of stoppen is er op de weg er langs niet mogelijk. Geen foto van het bruggetje over de Feinsumer Feart dus. 

Tip: Vanaf het terras van theeschenkerij Bartlehiem (weer open vanaf april 2017) Zuidermiedweg, 9178 GH Wanswert, heb je zicht op het bruggetje. Parkeren (misschien): Zuidermiedermiedweg vanaf de Provinciale weg Holwerd - Leeuwarden, nabij Hallum. Aan het eind  is een kleine parkeerplaats, waarna het 300 meter lopen is naar de theeschenkerij.. 

Wij rijden Bartlehiem dus voorbij en kort na Wymar slaan we linksaf om te kijken bij de Tegeltjesbrug. De Tegeltjesbrug over het watertje de Murk bij Giekerk is de laatste brug in de Elfstedentocht en bestaat uit ruim zevenduizend tegeltjes waarop foto’s van Elfstedenrijders staan afgebeeld. Alle portretjes samen vormen de beeltenis van schaatsers. 

Elfstedenmonument. 7000 tegeltjes met portretten van rijders vormen samen het beeld van schaatsers

Leeuwarden (stad 1)

Parkeren en overnachten: In Leeuwarden parkeren en overnachten we op de camperplaats, vlakbij het centrum.campercontact.com/no. 12135  GPS:N 53.20536, E 5.79666. Een simpele plek, vlakbij het centrum. Je betaalt 6,50 euro (contant geld) in de betaalautomaat. Er zijn geen voorzieningen. Kennelijk kun je bij het Havenkantoor in de nabij gelegen Prinsentuin een kaartje kopen voor het toilet en de douche en ook elektriciteit regelen maar dat hebben wij allemaal niet gedaan. We zijn tenslotte zelfvoorzienend, nietwaar. 

Leeuwarden is een leuke en levendige stad. Je zou er gemakkelijk en dag kunnen doorbrengen. Wij hebben een halve dag en die gebruiken we voor een stadswandeling. 
We komen onder meer langs het Stadhouderlijk Hof, de Princessehof, langs het Fries Museum, de Kanselarij, en de scheve Oldenhove. We lopen door leuke winkelstraatjes en kijken naar mensen op het Waagplein. Jammer genoeg worden de praamtochten, waarmee je op een platte schuit door de grachten kunt varen, deze middag niet gehouden We kijken nog even bij Us Mem, het standbeeld van en Friese koe en bewonderen de prachtige Centraal Apotheek. In Leeuwarden komen we nog een keer terug! 

Apotheek Centraal in Leeuwarden

Leeuwarden Stadhouderlijk Hof

Leeuwarden Waag

Leeuwarden: Us Mem

Leeuwarden, scheve Oldenhove

Marcella Molenaar woonde in de stad en schreef er over: www.marcellamolenaar.nl/i-love-leeuwarden-tag/   

Ook Esther van Lifelicious geeft  6 tips voor Leeuwarden 

Dag 4 

Van Leeuwarden is het even zoeken om via Boksum en Weidum onze weg te vinden naar Sneek.
Ook deze dag zien we weer hoe weids, vlak en groen Friesland is. Weer komen we door slaperige dorpjes en zien we het beroemde Friese vee in de weiden staan. 

Sneek (stad 2) 

Sneek is autoluw, dus parkeren moet buiten het centrum. 

Parkeren: Wij kunnen de camper goed kwijt aan de andere kant van Sneek op het voormalige Flexaterrein aan de Oppenhuizerweg. (volg vanaf de N354 richting Joure A7. Op de A7 neem je afrit 22 (Sneek-Oost, Oppenhuizen), ga onderaan bij de afrit op de rotonde links af (3e afslag) en rij ca 1,3 kilometer totdat je het Flexa parkeerterrein rechts ziet). Daarvandaan loop je in 5 minuten het centrum in. 

Sneek heeft een door water omringd centrum en in het centrum nog een stadsgracht. Natuurlijk lopen we naar de beroemde Waterpoort maar in het historische Sneek met zijn mooie, oude huizen is meer te zien en te beleven. Er is een mooi scheepvaartmuseum, dat aandacht geeft aan de oude Friese vrachtvaart en stijlkamers heeft. Vlak ernaast gaat het bij de Weduwe Joustra om de Beerenburg. Een standbeeldje van een marskramer laat zien dat C&A ooit begon in Sneek. 

Sneek, historische binnenstad

Sneek, Waterpoort

Ook in Sneek zien we weer een fraai stadhuis en een Martinikerk, net als in Bolsward en Franeker en de Martinuskerk in Dokkum. Al die Martinikerken maken ons nieuwsgierig. Het blijkt dat ze zijn vernoemd naar Sint Maarten, de Romeinse soldaat, die zijn mantel halveerde voor een bedelaar en later bisschop werd, oftewel de heilige Maarten van Tours uit de 4e eeuw. 

Verder zit in het mooie station een modelspoormuseum. Kortom, je brengt gemakkelijk een dag zoet in Sneek. Er zijn diverse overnachtingsmogelijkheden. Zie: campercontact.com/sneek|

Wij willen onze Elfstedentocht afmaken en rijden daarom na een lekkere lunch in het centrum via Oosthem door naar IJlst. 

IJlst (stad 3) 

Parkeren: In IJlst parkeren we op de camperplaats .campercontact.com/no. 11189.  Dit is een krappe plaats, waar je met een grote amper nauwelijks uit de voeten kan. Vanaf de camperplaats loop je via een bruggetje zo het oude centrum in. 

IJlst was vroeger bekend van de schaatsen en het houten speelgoed, later ook gereedschap van Nooitgedagt. Van die fabriek herinnert alleen een deel van de fabriekspijp nog aan dat verleden. IJlst is eigenlijk in twee delen verdeeld, verbonden door een brug over de Geau. Het stadje moet het tegenwoordig vooral van de watersport hebben. Ook hier staan wel enige fraaie panden maar in zijn geheel heeft het minder oude allure dan de andere Friese steden, vinden wij. 

IJlst, voortuinen aan het water

IJlst, schoorsteen van Nooitgedagt

Bijzonder zijn wel de voortuinen van de huizen langs de gracht. Die liggen aan de overkant van de straat maar horen nog steeds bij de woningen. Vroeger werden die gebruikt om de was op uit te leggen en op te hangen. Na een uurtje hebben we IJlst wel bekeken. 

Via Hommerts rijden we over de N354 richting Sloten. 

Sloten (stad 4)

Het vestingstadje Sloten pretendeert het kleinste stadje ter wereld te zijn. Of dat waar is, kunnen we niet beoordelen maar klein is het in ieder geval wel. 350 bij 350 meter meet het slechts. 

Parkeren: Er is een camperplaats bij de jachthaven campercontact.com/no. 14927 maar wij kunnen gemakkelijk parkeren aan het water, als we het stadje naderen. Daarvandaan lopen we zo het eigenlijke stadje in. 

Sloten

Sloten

Sloten, schandpaal

Sloten vormt een schilderachtig plaatje, met zijn gracht met bruggetjes, oude historische panden en mooie, oude bomenrij langs het water. Dat het een oud vestingstadje is kun je nog zien aan de bolwerken, de waterpoort en nota bene een schandpaal. We kuieren er rond en eten er een ijsje. Ook Sloten heb je in een uurtje wel bekeken. 

Een paar maanden geleden hebben we tijdens ons rondje Zuiderzee vlakbij Sloten overnacht, in Wijckel op boerderijcamping de Tjasker. http://www.campingdetjasker.nl/ Dat zou nu, aan het einde van dag 4, ook een goede overnachtingsplaats zijn. 

Wij moeten echter vanavond thuis zijn en rijden daarom van Sloten via Lemmer en langs Utrecht terug naar huis. We hebben hiermee ons rondje Elfsteden toch voltooid: 

Stavoren (stad 5). Hindeloopen (stad 6) en Workum (stad 7)

Deze steden bezochten we kort geleden tijdens ons rondje Zuiderzee/IJsselmeer. 
Zie: Stavoren, Hindeloopen, Workum

Om de Elfstedenroute 'vol' te maken, heb je voor deze steden (plus het Woudagemaak bij Lemmer) dag 5 en 6 nodig. 

Terugblik

In totaal hebben we dus zes dagen gedaan over deze Elfstedenroute. Als we in het hoge Noorden hadden willen fietsen, een bezoek willen brengen vanuit Harlingen aan Vlieland of Schiermonnikoog, of langer in Leeuwarden of Sneek hadden willen blijven, dan zou je zeker acht of tien dagen aan deze route kunnen besteden. 

Wij vonden het een leuke tocht langs prachtige historische stadjes, door stille, vergeten dorpjes en over het groene en weidse Friese land. Onderweg kom je niet alleen leuke en bijzondere winkeltjes tegen, maar ook gezellige restaurantjes en interessante musea. 

Fijn voor camperaars is, dat je bij alle plaatsen wel een overnachtingsplek vindt op loop- of fietsafstand.