Laatste dagen in Servie

Dag 12 en 13   2  en 3 juni   

Deze dagen houden we anderhalve rust-, was- en leesdag. Maar niet voordat we nog 48 kilometer naar het zuiden zijn gereden, naar camping Enigma bij Vranje. Een kleine, nieuwe camping, een paar kilometer van de hoofdweg, gelegen in een rustige omgeving. Wat ons betreft als stop op de weg naar of van Macedonië een betere keus dan de stop bij Motel Predejane. Hoewel je bij die laatste na een lange rijdag wel lekker op het terras wat kunt eten en drinken, spreekt de rust en de hartelijkheid bij Enigma ons toch meer aan. Bovendien is hier zelfs een zwembad! 

Het zijn onze laatste dagen in Servië; morgen trekken we door naar Macedonië.

Terugblik

We vonden het een mooi land, zeker ten zuiden van Valjevo. Beboste bergen, afgewisseld met vruchtbare valleien, gestoffeerd met slaperige dorpjes.  

De mensen die we hebben ontmoet waren steeds vriendelijk, hartelijk en vaak uiterst behulpzaam om ons de weg te wijzen of te helpen. Nergens hebben we een deprimerende Oost-Bloksfeer aangetroffen. Integendeel bijna. Hoewel het land misschien wel twintig of dertig jaar achter loopt (maar hoe hadden wij het in de zeventiger of tachtiger jaren), is onze indruk dat veel mensen hun best doen er iets van te maken. In de winkels is alles te koop, tuinen worden versierd met bloemen en de kleren zijn schoon en heel. Maar de tractoren in de landbouw zijn klein, oud en simpel en soms gaat het hooi nog met hooivorken op een wagen of wordt het in hooischelven opgetast.  En naast ook best wel nieuwere auto’s, zien we hier nog regelmatig de Fiat 128 rondrijden, waarin onze vader half zeventiger jaren reed.

Het toerisme staat in de kinderschoenen. De campings zijn eenvoudig en niet talrijk maar iets eten of een biertje drinken is goedkoop. Misschien is Servie nog niet zo geschikt voor een langere vakantie maar deze week hebben wij zeker plezierig gevonden.  

Gereden: 49 kilometer

Overnacht: camping Enigma in Vranje   campercontact nr. 23963

Weer: Blauwe lucht, zonnig en warm

                                                                                         Ga verder in Macedonië

Macedonië

                                                                                                      Ga terug naar Servië

Macedonië komen we binnen bij Skopje. Na deze stad te hebben bezocht rijden we via Tetovo naar het meer van Ohrid met onder meer de plaatsen Ohrid en Struga. 

Handige sites over Macedonië:

Macedonië, algemene informatie  en alles over Macedonië

Campings Macedonie

Stadswandeling in Skopje en Ohrid

Macedonië - Skopje

Skopje

De afstand van de camping in Vranje in Servië naar Skopje in Macedonië is ongeveer 85 kilometer, een afstand die we, inclusief tanken van onze laatste dinars en oponthoud aan de grens tussen Servië en Macedonië in een paar uur overbruggen. Tijd genoeg dus om in de middag Skopje te bezoeken. Groot, groter, grootst. Dat is onze eerste indruk van Skopje, de hoofdstad van Macedonie. 

Naar Ohrid

Nationaal Park Marvrovo

Van Skopje rijden we met de camper via de snelweg naar Tetovo en Gostivar. Daarvandaan willen we door het Nationaal Park Marvrovo. TomTom kent die weg niet en de richtingborden – zo ze er al zijn – geven plaatsnamen meestal aan in Cyrillisch schrift. Het is dus even zoeken maar we vinden zo’n 10 kilometer ten zuiden van Gostivar toch de juiste weg richting Debar. 

Dag 15, 16, 17  -  5, 6, 7 juni 

Over de smalle en bochtige weg rijden weliswaar ook vrachtauto’s maar we zijn toch blij dat we deze weg niet met een caravancombinatie hoeven te rijden! 

De route is wel zeer de moeite waard en voert dwars door het indrukwekkende Nationaal Park met de ongerepte natuur van groene bergen, langs meertjes en het laatste gedeelte langs de rivier de Zwarte Drim.

We weten dat er in Ohrid geen camping is en hebben in reisverslagen goede berichten gelezen over camping Rino ten zuiden van Struga. GPS:N 41.15483,  E 20.65072  Op deze kleine camping worden we enthousiast ontvangen door de jonge, goed Engels sprekende eigenaar. Het is er simpel maar de gastvrijheid is hartverwarmend (waar krijg je ongevraagd iedere morgen een kopje espresso voor je camper geserveerd) en we hebben een prachtig zicht op het meer. We blijven er drie nachten staan.

Ohrid

Vanaf de camping rijden we een paar maal langs het meer naar Ohrid (18 kilometer). 

De Nederlandse vrouwen van www.Wandelenmacedonië.nl hebben ook in Ohrid een wandeling beschreven. Aan de hand van die ook thuis al gedownloade beschrijving wandelen we over met keitjes belegde smalle straten door de oude stad. 

We komen langs kerken, een oud Romeins theater en de oude stadsmuur en klimmen omhoog naar het ook hoog boven deze stad uit torenende fort. 

We dalen af langs een archeologische opgraving totdat we bij een op een rotspunt gebouwd kerkje aan komen. 

Langs het meer lopend, tussen de huizen door, komen we weer op het centrale plein aan. Ook deze wandeltocht is een aanrader. Het is niet moeilijk om daarna zelf je weg te vinden door de winkelstraten van de stad en over de markt te dwalen.

Ohirid is een gezellige stad, die heel wat toeristen trekt en aan de waterkant een beetje Italiaans aan doet.  De stad is vroeger bij Nederlanders al bekend geworden door de boeken van A. den Doolaard. Zijn boek De bruiloft der zeven zigeuners speelt in Ohrid. Het boek lokte een heleboel Nederlanders naar Ohrid. Als dank kreeg de schrijver een monument in de stad.

Varen naar Sveti Naum

Vooral in juli en augustus  is het erg druk in de stad. Dit vertelt de Nederlands sprekende kapitein van de boot Royal Christina, waarmee we de volgende dag een tocht over het meer maken. Een boottocht  hoort de laatste jaren bij onze vakanties en zeker hier bij dit uitnodigende meer kan zo'n uitstapje natuurlijk niet ontbreken!

De boot vaart ons  langs de oostelijke oever in een kleine twee uur naar het klooster Sveti Naum, aan de zuidkant van het meer. De kapitein vertelt  daarbij onderweg onvermoeibaar over alles wat we zien en passeren. 

Een tochtje naar Sveti Naum is een geliefd zondag-uitstapje, ook voor mensen uit de streek, zo blijkt wel ter plekke. Rond het klooster is het best toeristisch met winkeltjes en restaurants. Het klooster zelf ligt prachtig en de pauwen in de tuin laten luid van zich horen en pronken met hun veren. 

In het kerkje van het klooster wordt vandaag een bruidspaar getrouwd en we vangen een glimp van die dienst op,  met een murmel-zingende priester.  

Op de terugweg vaart de kapitein ons nog langs Ohrid zelf, zodat we ook vanaf het water zicht hebben op het kerkje, waar we gisteren langs gewandeld zijn.

Zicht op Ohrid vanaf het meer

Het centrale plein in Ohrid aan de waterkant

Eenmaal weer in Ohrid gaat de bewolking over in een fikse regenbui. We rijden terug naar de camping.

Gereden: Skopje-Struga: 215 kilometer

                Struga-Ohrid: v.v. 38 kilometer  (2x)

Overnacht: camping Rino , ten zuiden van Struga   campercontact nr 20087

Weer: Bewolkt en zonnig, zondag meer bewolkt.  Later een bui

Laatste dag Macedonië

Dag 18 – 8 juni   

Struga

Van twee kanten horen we aan het einde van de dag op Camping Rino de muzelmannen vanaf een moskee oproepen tot gebed. Deze oproep laat horen dat de islam hier in Macedonië zeker ook aanwezig is, naast het orthodoxe geloof. Het tekent een van de verschillen met Servië, waar we eigenlijk alleen het Servisch-orthodoxe geloof tegen kwamen.

Ook in Macedonië komen we orthodoxe kerken, kloosters,  fresco’s en iconen tegen. Maar toch ligt het hier allemaal ingewikkelder, zo hebben we wel begrepen.

Macedonië heeft zich in 1991 los gemaakt van het toenmalige Joegoslavië. Het grootste deel van de bevolking is Macedonisch, een minderheid Albanees. Macedonië vindt dat Grieks-Macedonië eigenlijk ook bij hen hoort, een idee waarvan de Grieken weer gruwen. De Albanese minderheid in Macedonie voelt zich achtergesteld en ziet meer in een groot-Albanië. Hier in het Westen, niet ver van de grens met Albanië, zien we soms openlijk de Albanese vlag wapperen, minaretten de lucht insteken en behalve marktkraampjes ook een hallal-supermarkt. De Macedoniërs op hun beurt vrezen weer dat de sterk groeiende Albanese groep de dienst gaat uitmaken.

We hebben hier maar een paar dagen rond gereisd maar een klein beetje kunnen we de frustraties van de armere Albanese bevolkingsgroep wel begrijpen. Afgezien van het toeristische centrum van Ohrid is de bevolking hier duidelijk armer dan we eerder hebben gezien. Het is hier rommelig en chaotisch, de wegen slecht, de voetstraten afgebrokkeld en provisorisch opgelapt. Het verschil van de wat protserige, wit glanzende marmeren musea en regeringsgebouwen en de enorme standbeelden in Skopje is groot, heel groot.

We zien de verschillen zelf als we vandaag vanaf de camping naar het nabij gelegen Struga fietsen. Het punt waar de rivier de zwarte Drim in het meer van Ohrid stroomt is mooi, het strandje ligt er keurig bij en de terrasjes aan de rivier lonken. Maar je hoeft niet goed te kijken om te zien dat de welvaart hier nog ver achter loopt.

Het prijspeil overigens ook: we kopen voor (omgerekend) 45 cent een brood en voor 65 cent anderhalf pond tomaten. 

De Zwarte Drim stroomt dwars door  Struga

Rommelige huizen

Winkelstraat in Struga

Tegenstellingen in Struga

Een winkeluitstalling

Met verbazing hebben we tegelijkertijd gekeken naar de enorme huizen, die we hier zien. De jonge campingeigenaar vertelt ons dat in het grote huis tegenover de camping drie generaties wonen: zijn grootvader, zijn ouders, hijzelf en zijn zus met haar gezin. Opa is negen jaar geleden de kleine camping begonnen en ieder jaar breiden ze een beetje uit. Hij vertelt dat families graag bij elkaar wonen en dat hij ook in het huis blijft wonen als hij zou gaan trouwen. In huizen in de buurt woont nog meer familie.

Overigens zijn de mensen die we tegen komen bijna allemaal hartverwarmend hartelijk en is de natuur in Macedonië prachtig en soms overweldigend. Er is hier meer te zien dan we deze reis kunnen doen. 

Gereden: 0 kilometer
Overnacht: camping Rino   campercontact nr 20087
Weer: half bewolkt



                                                                                               Ga verder in Albanië

Albanië

 Ga terug naar Macedonië

We komen Albanië binnen vanaf het meer van Ohrid en rijden dan naar Berat, stad op de UNESCO-Werelderfgoedlijst,  Vervolgens staat  Kavaje aan de kust op ons lijstje en daarna Kruje. 

We rijden verder naar het noorden,  naar Shkoder. Daar doen we een excursie doen het bergdorp Theth. In deze plaats speelt het boek De Herberg met het Hoefijzer van A. den Doolaard. 

Handige websites Albanië

Campings en camperplaatsen:

Albanese camperplaatsen

Albanese campings (Engelstalig)

Campings in Albanië (van Het Rode Busje)

Gebruikte Overnachtingsplaatsen:

Camping Berat

Camping Pa Emer in Kavaje     zie ook: Campercontact

Camperplaats bij Hotel Nordpark.bij Fushe Kruje

Camping Skhoder met excursie naar Theth

Naar Berat in Albanië

Dag 19 en 20  - 9 en 10 juni 

Geiten en Mercedessen

Een land vol tegenstellingen. Dat is wat ons vooral opvalt tijdens de rit van Struga in Macedonië naar een camping voor Berat in Albanië. Het land maakt op ons in eerste instantie een nog weer armere indruk dan Macedonië. Maar wellicht is dat maar schijn. De bergen zijn ook hier groen, maar toch lijken ze ons kaler, droger en stoffiger dan aan de andere kant van de grens. En wellicht ís het ook wel stoffiger, want waarom zien we anders de eerste kilometers tientallen jongetjes met waterslangen in de aanslag, die allemaal klaar staan om onze auto of camper te wassen. Zij krijgen hun water van ondergrondse stroompjes, afkomstig van het meer van Ohrid, zo horen we later. De families hoeven slechts een slang aan te sluiten op deze gratis door de rotsen sijpelende waterstroompjes. 

Overigens blijkt autowassen een soort nationale sport (en bijverdienste) in dit land. We zullen de komende dagen nog talloze autowasplaatsjes (Lavazh) tegen komen! 

De – overigens goed berijdbare – weg gaat als een serpentine berg op en berg af. Het is maar 150 kilometer van Struga naar Berat maar die rit kost ons toch een halve dag. Er is vrachtverkeer en we zien enkele keren jongetjes een paar koeien of een groepje geiten langs en door de graskant van de weg leiden. En nog nooit zagen we in een paar uur tijd zoveel Mercedessen. Oude Mercedessen uit allerlei jaren maar ook glanzende, nieuwe modellen, Mercedes personenauto’s en Mercedesbusjes; het merk is duidelijk favoriet bij de Albanezen. 

Geiten langs de kant van de weg

Spannend stukje weg

De route voert ons via Elbesan en daarna verder naar Rrogozine. Daar moeten wij de weg naar Lushnje hebben. Kaart, TomTom en richtingsborden geven die in Rrogozine ook aan: in het centrum op een rotonde naar links. Het weggetje wordt smaller, hobbeliger en nog smaller. Tandeloze Albaniërs verzekeren ons met handen en voeten dat dit toch echt de weg naar Lushnje is. Het strookje keien en brokkelig asfalt  voert uiteindelijk over een zeer versleten, betonnen brug met kuilen en gaten, vol water. Denk aan plassen van enige meters doorsnede en 20 tot 30 cm diep. Putdeksels ontbreken. Decimeter voor decimeter stuurt Job ons door en tussen de gaten door en komen we vooruit.  Eenmaal aan de overkant slalommen en stuiteren we nog een kilometer verder tot de aansluiting op de SH4 naar Lushnje. We hebben het gehaald en alles is nog heel maar we denken dat er na het centrum van Rrogozine toch nog wel een andere en betere aansluiting op de SH4 moet zijn!

De weg van Lushnje naar Ura Vajgurore blijkt vernieuwd en van – naar Oost-Europese begrippen glad - asfalt voorzien.   

We vinden een plekje op Berat Caravan Camping, een kleine particuliere camping achter een woonhuis. Daar zitten we de rest van de middag in de zon.

Berat

Op aanraden van de campingeigenaresse gaan we de volgende dag met een taxibusje naar Berat. “Yellow bus, red bus no good”, legt haar zoon uit en we krijgen een briefje mee om aan de chauffeur te overhandigen: aan de ene kant het adres van het centrale plein in Berat, aan de andere kant naam en adres van de camping voor de terugweg. We rekenen voor de 12 kilometer lange rit, waarbij onderweg nog een paar mensen instappen, 500 Lek (3,50 euro) af en dat blijkt royaal! 

In Berat lopen we het steile keienpad op, dat naar het 120 meter boven de stad liggende oude stadsdeel voert. Boven wonen nog altijd mensen tussen de ruïnes van oude poorten en kerken. Ze proberen wat bij te verdienen door geborduurde en gehaakte kleden te verkopen. Dit hoge punt is duidelijk ook een geliefd doel voor schoolreisjes. We hebben er een prachtig uitzicht over de stad en de omliggende bergen. Er is hier boven ook nog een iconenmuseum maar – mede door het mooie weer – lokt museumbezoek nu niet. Om de steile afdaling over de gladde keien te ontlopen, laten we ons voor 500 Lek met een taxi naar beneden rijden. Een dure rit dus, vergeleken met de prijs, die we deze morgen voor 12 kilometer betaalden! 

Steil en glad keienpad omhoog

Voetballen hoog boven de stad

Oude kerk in de bovenstad

Toegangspoort tot oude bovenstad

1000 vensters

Berat wordt de stad met de 1000 vensters genoemd en die bijnaam dankt de stad aan de bouw van redelijk dezelfde huizen na een aardbeving in 1851. We dwalen er door de stille straatjes en steken de oude (maar nieuw opgebouwde) brug over. 

Stad van 1000 vensters

Overblijfsel van het paleis van de Pasha

dwalen in de nauwe straatjes

Vernieuwde oude brug

Ook in de stad dwalen de geiten

Een opkomend onweer houdt ons tegen om ook dit laatste stadsdeel nog te doorkruisen. Hetzelfde taxibusje van deze morgen brengt ons weer terug naar de camping.  

Gereden: 150 kilometer

Overnacht: Camping Berat Caravan Camping in Ura Vajgurore  campercontact nr 19677

Weer: een dag licht bewolkt, tweede dag zonnig met onweer in de namiddag.

Opgravingen en zee

Dag 21 en 22 -  11 en 12 juni   

Verkeer

Auto rijden in Albanië blijft een bijzondere aangelegenheid. Ook dit land heeft de blik duidelijk naar het Westen gericht en doet erg zijn best aansluiting te vinden bij West-Europa. De aanpak van het wegennet is er een voorbeeld van. Een deel van de wegen is duidelijk vernieuwd en goed berijdbaar maar ook op zo’n vernieuwde weg kunnen ineens putdeksels uitsteken of loopt het asfalt wel erg abrupt af. Soms wordt zo’n vernieuwd stuk ook ineens onderbroken door een paar kilometer weg, dat nog in oude staat verkeert. En ja, een snelweg kan wel viaducten hebben, maar dat betekent niet, dat die op hun beurt weer aansluiten op een weggetje. Min of meer officiële op- en afritten naar de snelweg worden afgewisseld met plotselinge opritjes vanaf een bedrijf of industrieterrein. En op de autoweg of snelweg kun je ook fietsers tegen komen, zowel aan de goede als aan de verkeerde kant van de weg. Of een paard-en-wagen of wat koeien. En daar tussendoor halen dan de Mercedessen in, desnoods in de bocht . . .

Fruit verkopen langs de kant van de weg

Brommer met aanhangwagen

Een koe onderweg

Of een karretje, dat op de autoweg rijdt

Eén dorpspleintje, vier Mercedessen

Apollonia

Ongeveer in bovenstaand decor zijn we van Berat naar de opgravingen van Apollonia gereden, nabij Fier. Overigens niet rechtstreeks van Berat naar Fier; die weg werd ons als zijnde zeer slecht sterk afgeraden door de campingeigenaresse.  

Het werd dus een omweg: van Berat naar Lushne en via de snelweg naar Fier. Apollonia ligt - dwars door Fier - een aantal kilometers westelijker.

Apollonia dateert van 500 voor Christus en was toen een Hellenistische nederzetting. Enige eeuwen later sloot de stad zich vrijwillig bij het Romeinse rijk aan. Nu zijn er nog enkele overblijfselen uit die tijd te zien, waaronder de façade van het toenmalige gemeentehuisl. Destijds lag de nederzetting aan zee maar in de loop der eeuwen is de toegang dicht geslibt en inmiddels ben je ter plekke een flink aantal kilometers landinwaarts.

Paradijs aan zee

Van Appolonia zijn we weer teruggereden naar Fier en Lushne en vervolgens richting Durres. Westelijk van Kavaje ligt camping Pa Emeraan zee. Een paradijselijk plekje, waar we aan het strand staan en ons enige dagen in de tropen wanen. 
Pa Emer betekent overigens: geen naam. De camping-zonder-naam dus. 

Gereden: ca. 145 kilometer

Overnacht: Camping Pa Emer in Karpen, nabij Kavaje   campercontact nr 19548

Weer: Zonnig en warm:  32 graden