Kloosters en binnenland Servië

Dag 10   31 mei   

Ovcar Banja kloof en Zica klooster

Vandaag hebben we ons het reizen per camper in Servië weer wat meer eigen gemaakt.

TomTom kent na wat updaten naast de wegen nu ook de plaatsen. En dat helpt goed om onze weg  uit te stippelen. De route voert na Uzice en Pozega door de Ovcar Banja kloof. Het heet kloof maar wij vinden het meer een dal, waar de rivier Detinja doorheen voert. 

Omdat we geld wilden pinnen zijn we eerst door gereden naar Cacak. Daarna leek het aantrekkelijk om dezelfde route door de kloof terug te rijden naar de camping Ovcar Banja aldaar. Dat bleek een vergeefse tocht: de camping was dicht en zag er ook wel erg primitief uit. 

Zica Klooster

Na voor de derde keer dezelfde weg te hebben gezien, zijn we via Kraljevo door gereden naar het Zica-klooster, zo’n 5 kilometer ten zuiden van Kraljevo.

Dat rode klooster blijkt veel kleiner dan we dachten. Het ligt er prachtig bij, in een klein park,  maar met een goed half uur hebben we het wel bekeken. Het klooster is rond 1200 gebouwd en fungeerde als kroningskerk van de koningen van Servië in de 13^e eeuw. De oudste fresco’s dateren uit 1212. Helaas zijn er in de loop der jaren nog al wat vernielingen geweest, waardoor er van de originele fresco’s nog slechts delen te zien zijn. Voor de Serven zelf is het klooster duidelijk een heilige plaats. We zien veel jonge mensen eerbiedig de iconen groeten of kussen.

Fotograferen mag niet; deze afbeelding komt van iternet

Interieur kerk Zica klooster 

 Zica klooster

Van ons oorspronkelijke plan om op het parkeerterrein van het klooster te overnachten (er staat een toiletgebouw bij) hebben we afgezien; het was nog vroeg en zo gezellig is zo’n parkeerterrein niet

In plaats daarvan zijn we doorgereden naar klooster Studenica. Een prachtige tocht van zo’n anderhalf uur, waarbij de weg wordt geflankeerd door groen beboste bergen.

Na met z’n tweeën voor 13 euro te hebben gegeten mogen we gratis overnachten bij het restaurant, vlakbij dit klooster. 

Gereden: 230 kilometer

Overnacht: Parkeerplaats van restaurant bij klooster Studenica

Weer: blauwe lucht en zonnig

Dag 11    1 juni   

Studenica klooster en binnenland

Het Servisch-Orthodoxe geloof hoort bij de kunst en cultuur hier. Koningen stichtten kloosters, monniken maakten regels en zo hoorden kerk en staat heel lang bij elkaar. Servië heeft heel veel kloosters en in vrijwel allemaal vind je fresco’s. 

Studenica klooster

Niet dat wij al die kloosters hebben bezocht maar de mooiste en belangrijkste, Studenica, wilden we zeker niet over slaan. Het is wel duidelijk dat die koningen en monniken voor hun kloosters prachtige plekken uit zochten en dit klooster  is daar geen uitzondering op. Het ommuurde complex ligt in een schitterende omgeving, tussen beboste bergen.

De fresco’s in de kerken hebben prachtige kleuren, waarbij rood, blauw en goud de boventoon voeren. Helaas zijn ook in Studenica de fresco’s erg beschadigd. Veel ervan zitten hier vol putjes, omdat men er in vroeger tijden een extra laag overheen wilde stuken. Om die te laten hechten, maakte men in de onderlaag maar putjes . . . .

Ondanks deze beschadigingen maakt de kerk met zijn serene rust indruk. Fotograferen mag niet maar stiekem maken we toch een paar haastige foto’s.

Het witte Studenica-klooster blinkt in de zon

Studenica

Fresco's in de kerk in Studenica

Fresco van een serene gekruisigde Christus

Sandra van Stralend Schrijven bezocht ook diverse kloosters n Servië. Zij schreef er de post 'kloosters-in-servie/' over.  

Binnenland

Na dit kloosterbezoek in de ochtendrust rijden we via dezelfde weg als gisteren door het dal van de Ivar weer terug naar Kraljevo. Onderweg hebben we nog een mooi gezicht op de burcht Maglic. 

Langs de rivier Ivar

Langs de Ivar

Gezicht op fort Maglic

Onze tocht voert verder door het binnenland van Servië naar het Zuid-Oosten.

We rijden over de 5 naar Trstenik. We hebben na Kraljevic de 102 op het oog maar TomTom laat on afslaan bij  Bela Voda en leidt ons via allerlei ‘witte weggetjes’ naar Blace. 

Die route voert ons door brede vruchtbare valleien met veel tuinbouw, fruitteelt en ook wat wijnbouw. 

Uiteindelijk een betere route dan de beoogde 102, want die bleek het laatste stuk wel erg hobbelig. Na verder gehotse-knotst te zijn naar Prokuplje en langs de M1, houden we het voor het laatste stuk voor gezien.  We rijden over de Autoput 1 tot motel Predejane, waar we een plaatsje voor de nacht vinden. 

Meer weten over kloosters in Servië? Sandra van Stralend Schrijven schreef er een blogpost over. 

Gereden: 256 kilometer

Overnacht: Bij Motel Predejane aan M1  campercontact nr 19683

Weer: Blauwe lucht, zonnig, 27 graden. Bui aan het einde van de middag.


                                                                                                        

Laatste dagen in Servie

Dag 12 en 13   2  en 3 juni   

Deze dagen houden we anderhalve rust-, was- en leesdag. Maar niet voordat we nog 48 kilometer naar het zuiden zijn gereden, naar camping Enigma bij Vranje. Een kleine, nieuwe camping, een paar kilometer van de hoofdweg, gelegen in een rustige omgeving. Wat ons betreft als stop op de weg naar of van Macedonië een betere keus dan de stop bij Motel Predejane. Hoewel je bij die laatste na een lange rijdag wel lekker op het terras wat kunt eten en drinken, spreekt de rust en de hartelijkheid bij Enigma ons toch meer aan. Bovendien is hier zelfs een zwembad! 

Het zijn onze laatste dagen in Servië; morgen trekken we door naar Macedonië.

Terugblik

We vonden het een mooi land, zeker ten zuiden van Valjevo. Beboste bergen, afgewisseld met vruchtbare valleien, gestoffeerd met slaperige dorpjes.  

De mensen die we hebben ontmoet waren steeds vriendelijk, hartelijk en vaak uiterst behulpzaam om ons de weg te wijzen of te helpen. Nergens hebben we een deprimerende Oost-Bloksfeer aangetroffen. Integendeel bijna. Hoewel het land misschien wel twintig of dertig jaar achter loopt (maar hoe hadden wij het in de zeventiger of tachtiger jaren), is onze indruk dat veel mensen hun best doen er iets van te maken. In de winkels is alles te koop, tuinen worden versierd met bloemen en de kleren zijn schoon en heel. Maar de tractoren in de landbouw zijn klein, oud en simpel en soms gaat het hooi nog met hooivorken op een wagen of wordt het in hooischelven opgetast.  En naast ook best wel nieuwere auto’s, zien we hier nog regelmatig de Fiat 128 rondrijden, waarin onze vader half zeventiger jaren reed.

Het toerisme staat in de kinderschoenen. De campings zijn eenvoudig en niet talrijk maar iets eten of een biertje drinken is goedkoop. Misschien is Servie nog niet zo geschikt voor een langere vakantie maar deze week hebben wij zeker plezierig gevonden.  

Gereden: 49 kilometer

Overnacht: camping Enigma in Vranje   campercontact nr. 23963

Weer: Blauwe lucht, zonnig en warm

                                                                                         Ga verder in Macedonië

Macedonië

                                                                                                      Ga terug naar Servië

Macedonië komen we binnen bij Skopje. Na deze stad te hebben bezocht rijden we via Tetovo naar het meer van Ohrid met onder meer de plaatsen Ohrid en Struga. 

Handige sites over Macedonië:

Macedonië, algemene informatie  en alles over Macedonië

Campings Macedonie

Stadswandeling in Skopje en Ohrid

Macedonië - Skopje

Skopje

De afstand van de camping in Vranje in Servië naar Skopje in Macedonië is ongeveer 85 kilometer, een afstand die we, inclusief tanken van onze laatste dinars en oponthoud aan de grens tussen Servië en Macedonië in een paar uur overbruggen. Tijd genoeg dus om in de middag Skopje te bezoeken. Groot, groter, grootst. Dat is onze eerste indruk van Skopje, de hoofdstad van Macedonie. 

Naar Ohrid

Nationaal Park Marvrovo

Van Skopje rijden we met de camper via de snelweg naar Tetovo en Gostivar. Daarvandaan willen we door het Nationaal Park Marvrovo. TomTom kent die weg niet en de richtingborden – zo ze er al zijn – geven plaatsnamen meestal aan in Cyrillisch schrift. Het is dus even zoeken maar we vinden zo’n 10 kilometer ten zuiden van Gostivar toch de juiste weg richting Debar. 

Dag 15, 16, 17  -  5, 6, 7 juni 

Over de smalle en bochtige weg rijden weliswaar ook vrachtauto’s maar we zijn toch blij dat we deze weg niet met een caravancombinatie hoeven te rijden! 

De route is wel zeer de moeite waard en voert dwars door het indrukwekkende Nationaal Park met de ongerepte natuur van groene bergen, langs meertjes en het laatste gedeelte langs de rivier de Zwarte Drim.

We weten dat er in Ohrid geen camping is en hebben in reisverslagen goede berichten gelezen over camping Rino ten zuiden van Struga. GPS:N 41.15483,  E 20.65072  Op deze kleine camping worden we enthousiast ontvangen door de jonge, goed Engels sprekende eigenaar. Het is er simpel maar de gastvrijheid is hartverwarmend (waar krijg je ongevraagd iedere morgen een kopje espresso voor je camper geserveerd) en we hebben een prachtig zicht op het meer. We blijven er drie nachten staan.

Ohrid

Vanaf de camping rijden we een paar maal langs het meer naar Ohrid (18 kilometer). 

De Nederlandse vrouwen van www.Wandelenmacedonië.nl hebben ook in Ohrid een wandeling beschreven. Aan de hand van die ook thuis al gedownloade beschrijving wandelen we over met keitjes belegde smalle straten door de oude stad. 

We komen langs kerken, een oud Romeins theater en de oude stadsmuur en klimmen omhoog naar het ook hoog boven deze stad uit torenende fort. 

We dalen af langs een archeologische opgraving totdat we bij een op een rotspunt gebouwd kerkje aan komen. 

Langs het meer lopend, tussen de huizen door, komen we weer op het centrale plein aan. Ook deze wandeltocht is een aanrader. Het is niet moeilijk om daarna zelf je weg te vinden door de winkelstraten van de stad en over de markt te dwalen.

Ohirid is een gezellige stad, die heel wat toeristen trekt en aan de waterkant een beetje Italiaans aan doet.  De stad is vroeger bij Nederlanders al bekend geworden door de boeken van A. den Doolaard. Zijn boek De bruiloft der zeven zigeuners speelt in Ohrid. Het boek lokte een heleboel Nederlanders naar Ohrid. Als dank kreeg de schrijver een monument in de stad.

Varen naar Sveti Naum

Vooral in juli en augustus  is het erg druk in de stad. Dit vertelt de Nederlands sprekende kapitein van de boot Royal Christina, waarmee we de volgende dag een tocht over het meer maken. Een boottocht  hoort de laatste jaren bij onze vakanties en zeker hier bij dit uitnodigende meer kan zo'n uitstapje natuurlijk niet ontbreken!

De boot vaart ons  langs de oostelijke oever in een kleine twee uur naar het klooster Sveti Naum, aan de zuidkant van het meer. De kapitein vertelt  daarbij onderweg onvermoeibaar over alles wat we zien en passeren. 

Een tochtje naar Sveti Naum is een geliefd zondag-uitstapje, ook voor mensen uit de streek, zo blijkt wel ter plekke. Rond het klooster is het best toeristisch met winkeltjes en restaurants. Het klooster zelf ligt prachtig en de pauwen in de tuin laten luid van zich horen en pronken met hun veren. 

In het kerkje van het klooster wordt vandaag een bruidspaar getrouwd en we vangen een glimp van die dienst op,  met een murmel-zingende priester.  

Op de terugweg vaart de kapitein ons nog langs Ohrid zelf, zodat we ook vanaf het water zicht hebben op het kerkje, waar we gisteren langs gewandeld zijn.

Zicht op Ohrid vanaf het meer

Het centrale plein in Ohrid aan de waterkant

Eenmaal weer in Ohrid gaat de bewolking over in een fikse regenbui. We rijden terug naar de camping.

Gereden: Skopje-Struga: 215 kilometer

                Struga-Ohrid: v.v. 38 kilometer  (2x)

Overnacht: camping Rino , ten zuiden van Struga   campercontact nr 20087

Weer: Bewolkt en zonnig, zondag meer bewolkt.  Later een bui

Laatste dag Macedonië

Dag 18 – 8 juni   

Struga

Van twee kanten horen we aan het einde van de dag op Camping Rino de muzelmannen vanaf een moskee oproepen tot gebed. Deze oproep laat horen dat de islam hier in Macedonië zeker ook aanwezig is, naast het orthodoxe geloof. Het tekent een van de verschillen met Servië, waar we eigenlijk alleen het Servisch-orthodoxe geloof tegen kwamen.

Ook in Macedonië komen we orthodoxe kerken, kloosters,  fresco’s en iconen tegen. Maar toch ligt het hier allemaal ingewikkelder, zo hebben we wel begrepen.

Macedonië heeft zich in 1991 los gemaakt van het toenmalige Joegoslavië. Het grootste deel van de bevolking is Macedonisch, een minderheid Albanees. Macedonië vindt dat Grieks-Macedonië eigenlijk ook bij hen hoort, een idee waarvan de Grieken weer gruwen. De Albanese minderheid in Macedonie voelt zich achtergesteld en ziet meer in een groot-Albanië. Hier in het Westen, niet ver van de grens met Albanië, zien we soms openlijk de Albanese vlag wapperen, minaretten de lucht insteken en behalve marktkraampjes ook een hallal-supermarkt. De Macedoniërs op hun beurt vrezen weer dat de sterk groeiende Albanese groep de dienst gaat uitmaken.

We hebben hier maar een paar dagen rond gereisd maar een klein beetje kunnen we de frustraties van de armere Albanese bevolkingsgroep wel begrijpen. Afgezien van het toeristische centrum van Ohrid is de bevolking hier duidelijk armer dan we eerder hebben gezien. Het is hier rommelig en chaotisch, de wegen slecht, de voetstraten afgebrokkeld en provisorisch opgelapt. Het verschil van de wat protserige, wit glanzende marmeren musea en regeringsgebouwen en de enorme standbeelden in Skopje is groot, heel groot.

We zien de verschillen zelf als we vandaag vanaf de camping naar het nabij gelegen Struga fietsen. Het punt waar de rivier de zwarte Drim in het meer van Ohrid stroomt is mooi, het strandje ligt er keurig bij en de terrasjes aan de rivier lonken. Maar je hoeft niet goed te kijken om te zien dat de welvaart hier nog ver achter loopt.

Het prijspeil overigens ook: we kopen voor (omgerekend) 45 cent een brood en voor 65 cent anderhalf pond tomaten. 

De Zwarte Drim stroomt dwars door  Struga

Rommelige huizen

Winkelstraat in Struga

Tegenstellingen in Struga

Een winkeluitstalling

Met verbazing hebben we tegelijkertijd gekeken naar de enorme huizen, die we hier zien. De jonge campingeigenaar vertelt ons dat in het grote huis tegenover de camping drie generaties wonen: zijn grootvader, zijn ouders, hijzelf en zijn zus met haar gezin. Opa is negen jaar geleden de kleine camping begonnen en ieder jaar breiden ze een beetje uit. Hij vertelt dat families graag bij elkaar wonen en dat hij ook in het huis blijft wonen als hij zou gaan trouwen. In huizen in de buurt woont nog meer familie.

Overigens zijn de mensen die we tegen komen bijna allemaal hartverwarmend hartelijk en is de natuur in Macedonië prachtig en soms overweldigend. Er is hier meer te zien dan we deze reis kunnen doen. 

Gereden: 0 kilometer
Overnacht: camping Rino   campercontact nr 20087
Weer: half bewolkt



                                                                                               Ga verder in Albanië

Albanië

 Ga terug naar Macedonië

We komen Albanië binnen vanaf het meer van Ohrid en rijden dan naar Berat, stad op de UNESCO-Werelderfgoedlijst,  Vervolgens staat  Kavaje aan de kust op ons lijstje en daarna Kruje. 

We rijden verder naar het noorden,  naar Shkoder. Daar doen we een excursie doen het bergdorp Theth. In deze plaats speelt het boek De Herberg met het Hoefijzer van A. den Doolaard. 

Handige websites Albanië

Campings en camperplaatsen:

Albanese camperplaatsen

Albanese campings (Engelstalig)

Campings in Albanië (van Het Rode Busje)

Gebruikte Overnachtingsplaatsen:

Camping Berat

Camping Pa Emer in Kavaje     zie ook: Campercontact

Camperplaats bij Hotel Nordpark.bij Fushe Kruje

Camping Skhoder met excursie naar Theth

Naar Berat in Albanië

Dag 19 en 20  - 9 en 10 juni 

Geiten en Mercedessen

Een land vol tegenstellingen. Dat is wat ons vooral opvalt tijdens de rit van Struga in Macedonië naar een camping voor Berat in Albanië. Het land maakt op ons in eerste instantie een nog weer armere indruk dan Macedonië. Maar wellicht is dat maar schijn. De bergen zijn ook hier groen, maar toch lijken ze ons kaler, droger en stoffiger dan aan de andere kant van de grens. En wellicht ís het ook wel stoffiger, want waarom zien we anders de eerste kilometers tientallen jongetjes met waterslangen in de aanslag, die allemaal klaar staan om onze auto of camper te wassen. Zij krijgen hun water van ondergrondse stroompjes, afkomstig van het meer van Ohrid, zo horen we later. De families hoeven slechts een slang aan te sluiten op deze gratis door de rotsen sijpelende waterstroompjes. 

Overigens blijkt autowassen een soort nationale sport (en bijverdienste) in dit land. We zullen de komende dagen nog talloze autowasplaatsjes (Lavazh) tegen komen! 

De – overigens goed berijdbare – weg gaat als een serpentine berg op en berg af. Het is maar 150 kilometer van Struga naar Berat maar die rit kost ons toch een halve dag. Er is vrachtverkeer en we zien enkele keren jongetjes een paar koeien of een groepje geiten langs en door de graskant van de weg leiden. En nog nooit zagen we in een paar uur tijd zoveel Mercedessen. Oude Mercedessen uit allerlei jaren maar ook glanzende, nieuwe modellen, Mercedes personenauto’s en Mercedesbusjes; het merk is duidelijk favoriet bij de Albanezen. 

Geiten langs de kant van de weg

Spannend stukje weg

De route voert ons via Elbesan en daarna verder naar Rrogozine. Daar moeten wij de weg naar Lushnje hebben. Kaart, TomTom en richtingsborden geven die in Rrogozine ook aan: in het centrum op een rotonde naar links. Het weggetje wordt smaller, hobbeliger en nog smaller. Tandeloze Albaniërs verzekeren ons met handen en voeten dat dit toch echt de weg naar Lushnje is. Het strookje keien en brokkelig asfalt  voert uiteindelijk over een zeer versleten, betonnen brug met kuilen en gaten, vol water. Denk aan plassen van enige meters doorsnede en 20 tot 30 cm diep. Putdeksels ontbreken. Decimeter voor decimeter stuurt Job ons door en tussen de gaten door en komen we vooruit.  Eenmaal aan de overkant slalommen en stuiteren we nog een kilometer verder tot de aansluiting op de SH4 naar Lushnje. We hebben het gehaald en alles is nog heel maar we denken dat er na het centrum van Rrogozine toch nog wel een andere en betere aansluiting op de SH4 moet zijn!

De weg van Lushnje naar Ura Vajgurore blijkt vernieuwd en van – naar Oost-Europese begrippen glad - asfalt voorzien.   

We vinden een plekje op Berat Caravan Camping, een kleine particuliere camping achter een woonhuis. Daar zitten we de rest van de middag in de zon.

Berat

Op aanraden van de campingeigenaresse gaan we de volgende dag met een taxibusje naar Berat. “Yellow bus, red bus no good”, legt haar zoon uit en we krijgen een briefje mee om aan de chauffeur te overhandigen: aan de ene kant het adres van het centrale plein in Berat, aan de andere kant naam en adres van de camping voor de terugweg. We rekenen voor de 12 kilometer lange rit, waarbij onderweg nog een paar mensen instappen, 500 Lek (3,50 euro) af en dat blijkt royaal! 

In Berat lopen we het steile keienpad op, dat naar het 120 meter boven de stad liggende oude stadsdeel voert. Boven wonen nog altijd mensen tussen de ruïnes van oude poorten en kerken. Ze proberen wat bij te verdienen door geborduurde en gehaakte kleden te verkopen. Dit hoge punt is duidelijk ook een geliefd doel voor schoolreisjes. We hebben er een prachtig uitzicht over de stad en de omliggende bergen. Er is hier boven ook nog een iconenmuseum maar – mede door het mooie weer – lokt museumbezoek nu niet. Om de steile afdaling over de gladde keien te ontlopen, laten we ons voor 500 Lek met een taxi naar beneden rijden. Een dure rit dus, vergeleken met de prijs, die we deze morgen voor 12 kilometer betaalden! 

Steil en glad keienpad omhoog

Voetballen hoog boven de stad

Oude kerk in de bovenstad

Toegangspoort tot oude bovenstad

1000 vensters

Berat wordt de stad met de 1000 vensters genoemd en die bijnaam dankt de stad aan de bouw van redelijk dezelfde huizen na een aardbeving in 1851. We dwalen er door de stille straatjes en steken de oude (maar nieuw opgebouwde) brug over. 

Stad van 1000 vensters

Overblijfsel van het paleis van de Pasha

dwalen in de nauwe straatjes

Vernieuwde oude brug

Ook in de stad dwalen de geiten

Een opkomend onweer houdt ons tegen om ook dit laatste stadsdeel nog te doorkruisen. Hetzelfde taxibusje van deze morgen brengt ons weer terug naar de camping.  

Gereden: 150 kilometer

Overnacht: Camping Berat Caravan Camping in Ura Vajgurore  campercontact nr 19677

Weer: een dag licht bewolkt, tweede dag zonnig met onweer in de namiddag.